Kamuoyunca pek bilinmeyen Yeniçağ Gazetesinde tefrika halinde yayınlanan Atatürk’ün Halep hatıralarını siz değerli okuyucularımın bilgisine sunmaya devam edeceğim.
Yıldırım Orduları Komutanı, Halep’te savunma düzenini kurma görevini Mustafa Kemal Paşa’ya bırakıp, Adana’ya gitti. Mustafa Kemal bir yandan İngilizlerle, diğer yanımdan Arap silahlı çeteleriyle mücadele etmek zorunda kaldı. Halep’in kuzeyinde bir savunma hattı kurup İngilizleri durdurmayı başardı. 31 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesinden bir gün sonra Yıldırım Ordular Grubu Komutanlığı’na atandı.
Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Birinci Dünya Savaşı sonunda Suriye cephesinde Halep’teki günlerini Yrd. Doç. Dr. Süleyman Hatipoğlu’nun Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi’nde yayınlanan yazısından önceki yazımızdan kaldığımız yerden devam edelim.
Yıldırım Orduları Komutanı Liman Von Sanders Suriye cephesine ait bütün işler ve vazifeler 7. Ordu’ya yani M. Kemal’e devretmişti. Böylece, Yıldırım Orduları M. Kemal’in Halep’teki 7. Ordusundan ve bir de bu hareketlere katılmayan ve Adana’da bulunan 2. Ordu’dan ibaret kalmıştı. Bu sırada Yıldırım Ordular Grubu Kumandanı Liman Von Sanders ve karargahı Adana’ya varmıştı. Suriye Cephesi artık 7. Ordu’nun elindeydi.
Fakat şurası da bir gerçekti ki, Halep mıntıkasının; kuvvetli, bilhassa süvari ve zırhlı vasıtalarla takviyeli düşmana karşı savunulması mümkün görünmüyordu. Düşman ordusuna karşı düşünülen bu savunma ancak Halep’in kuzeyindeki dağlık bölgrde mümkün olabilirdi. Bu durumu göz önünde bulunduran Yıldırım Ordular Grubu Komutanlığı 7. Ordu Komutanlığı’na sebepsiz bir karış toprak terk etmemesi esas olmakla beraber; düşmanın üstün kuvvetleri karşısında Halep cıvarının terk edilmesi ve mukavemetin dağlık kısmında yapılması için talimat vermişti.
Bu sırada M. Kemal Paşa, Yıldırım Ordular Komutanlığından almış olduğu emir üzerine; 7. Orduyu yeniden düzenlemeye çalışmış, Kolordu Komutanları İsmet ve Ali Fuat’ın başkanlığında reorganizasyon komiteleri kurmuş ve yavaş yavaş iki yeni tümen meydana getirmişti. M. Kemal bu yeni düzenlemeye göre, 17 Ekim günü 1. Ve 11. Tümenler’den, XX. Kolordu’yu; 24. Ve 43. Tümenlerden, 3. Kolordu’yu oluşturmuş ve böylece 7. Ordu’yu işe yarar bir hale getirmişti. Bundan sonra da M. Kemal, XX. Kolordu’yu Halep çıvarında, 3. Ordu’yu ise diğer gerekli yerlerde ve 24. Tümen’i gene Halep kuzeyinde Müslimiye’de mevzilendirmişti.
Bu çekiliş harekatı esnasında M. Kemal Paşa’yı rahatsız eden böbrek sancıları, Halep’e gelişinden az sonra Paşa’y yatağa düşürmüş ve Ermeni hastanesinde yatmasına neden olmuştu. Paşa’nın hastalığa karşı gösterdiği direnç, doktorları da şaşırtmıştı. Bu arada M. Kemal Paşa, hastabakıcıların oturma odasında mahalli idareciler ve generallerle toplantılar da yapmıştı. D. edecek